1880

Het jaar 1880 staat in de belangstelling. In Trouw deze week zelfs een bijlage over dit jaar. Het heeft te maken met het herdenken van 200 jaar Koningschap in Nederland.
In Amerika was zo aan het eind van de 19e eeuw veel romantische belangstelling voor Nederland. Het beroemde boek over Hansje Brinker die z'n vinger in een gat in de dijk stak, staat vol met lofuitingen over  ons land en zijn dappere strijd tegen het water. Ik citeer uit dit kinderboek:
"Er is geen moediger en heldhaftiger ras dan zijn kalme, bedachtzame bewoners. Weinig naties evenaren zijn belangrijke ontdekkingen, geen enkele overtreft het in handel, scheepvaart, geleerdheid en wetenschap, of gaf zulke nobele voorbeelden van de bevordering van het onderwijs en openbare liefdadigheid. En geen enkele heeft in verhouding tot zijn oppervlak, meer geld en moeite besteed aan openbare werken"
Andere schrijvers dachten er anders over. Heinrich Heine schreef in diezelfde tijd: "Als de wereld vergaat, ga dan naar Nederland, daar gebeurt alles vijftig jaar later".
Ook voor de Uittenbroeken was 1880 een apart jaar. Opa Jan Uittenbroek, naar wie ik vernoemd ben, werd geboren op 3 november 1880. En Opoe Mijntje ook op 3-11-1880. Als kind snapte ik niet, dat het toch geen tweeling was. Het grote familieraadsel betrof de vader van opa Jan. 'Onbekend' staat in de geboorteakte. Het kind is aangegeven door de dorpsarts en opgevoed door zijn moeder wiens achternaam hij kreeg. Ik heb vaak geprobeerd dit familieraadsel op te lossen, maar dat is niet gelukt. Al heb ik nu wel een vermoeden. Mijn eigen vader praatte daar nooit over, als ik hem vroeg waarom hij geen opa had. Ome Willem Uittenbroek wist wel hoe het zat, maar heeft het geheim meegenomen in zijn graf. Als ik nog eens een boek ga schrijven, gaat het over deze familie -mystiek. En de armoede die mijn familie meemaakte in de Veengebieden van Lange Ruige Weide.

   Opa  en Opoe, 50 jaar getrouwd, met de bijbehorende fruitmand van de familie

    In het laatste huisje rechts woonden ze;  daar tegenover stond mijn geboortehuis, waar ik vandaag precies 58 jaar geleden ben geboren.

Bijna Jarig

Count your garden by the flowers,

Never by the leaves that fall.

Count your days by golden hours,

Don’t remember clouds at all 

Count your nights by stars, not shadows,

Count your life with smiles, not tears.

And all throughout your lifetime,

Count your age by friends, not years.

Synagoge

Omdat we vandaag Gratis konden treinreizen met het boekenweekgeschenk is Willy op zoek gegaan naar iets interessants. Zo kwamen we in Amsterdam terecht waar een extra Open Monumentendag was ter gelegenheid van 400 jaar grachtengordel. 15 bijzondere panden, die meestal voor het publiek gesloten zijn, waren vandaag te bezoeken. Veel indruk maakte de Doopsgezinde Singelkerk met z'n bijzondere dubbele galerijen.

Ook de Portugese Synagoge hadden we nog nooit bekeken. In 1675 werd dit bijzondere gebouw voltooid en het was destijds de grootste synagoge ter wereld. Onlangs is de synagoge met de bijgebouwen weer gerestaureerd en heringericht. Een indrukwekkend gebouw met een nog indrukwekkender historie.

Ondanks de kou zijn we ook nog in de rij gaan staan voor het Huis Poppen, een stadspaleis, waar nu  in  de kelder dagopvang is voor daklozen. En we bekeken het Oudezijds Huiszittenhuis, de voedselbank van de Gouden Eeuw, waar de brood-, kaas- en  turfuitdeling plaats vond.
De volgende Extra Monumentendag is op 26 mei en 14 juli...dan is het vast iets warmer dan deze extreme maartse dag.

Den Heyer

In de middagpauze een artikel geschreven voor  ons kerkblad:

Op uitnodiging van de Woerdense interkerkelijke commissie Kerk en Israël,  waar ik in participeer, sprak donderdagavond professor Cees den Heyer in Woerden. 'Spraakmakend theoloog' staat bij zijn CV op internet en dat maakte Den Heyer ook deze avond weer waar. Met zijn enorme kennis en ervaring in les geven behandelde hij met de grote groep aanwezigen allerlei theologische aspecten die te maken hebben met de Twee Testamenten in onze Bijbel. Dat lijkt misschien heel saai, maar is zeer boeiend. Zeker voor ons 'publiek', dat een stevige gedachtewisseling niet uit de weg gaat en niet zo snel van slag is bij een pittige uitspraak.

Den Heyer schetste ons dat in veel klassieke theologische benaderingen het Oude Testament (OT) staat voor 'Belofte' en het nieuwe voor 'Vervulling'. Ook de tweedeling 'Wet en 'Evangelie' komt vaak voor als theologisch thema bij de 2 testamenten. Maar zo simpel ligt het niet voor deze ras-bijbeluitlegger. In zijn lezing legt hij uit hoe en waarom de bijbelboeken in de Tenach van de Joden een andere volgorde hebben dan het OT van de Christenen. Maar ook dat het OT van de Katholieke traditie verschilt van de Protestantse bijbel. Daar zitten vaak niet meer te achterhalen keuzes achter. Als Den Heyer ons uitlegt hoe we in zijn visie als Christenen met het OT om moeten gaan citeert hij de theoloog Miskotte, die schrijft over 'het tegoed' van het Oude Testament. Hij bedoelt daarmee het aardse, het concrete, het leven van alledag. Dat ook het gewelddadige daar een plek in krijgt is niet zo vreemd in een land dat gelegen is tussen de grote wereldmachten in een uiterst gewelddadige tijd.
Voor Cees den Heyer is het OT  een  gevarieerd discussieboek, met daarin opgenomen allerlei ervaringen van mensen met God. Een boek waarin je dagelijks nieuwe ontdekkingen kunt doen en inspiratie uit kunt halen. En waar je nooit op uitgestudeerd raakt.
Na de pauze heeft de spreker van deze avond vragen beantwoord over de rol en plaats van de profeten in de bijbel, hebben we verder nagedacht over het gewelddadige in het OT, de oud- en nieuwtestamentische visie op  de  'Messias' figuur en  de zo doorslaggevende rol van Paulus in de ontwikkeling van het Christelijke gedachtegoed. Echte Den-Heyer-onderwerpen.
Een paar keer noemde de spreker in zijn betoog de belangrijke Egyptische plaats Alexandrië, waar in de eerste eeuwen van onze  jaartelling heel bijzondere en bepalende ontwikkelingen plaats vonden. Voor zowel het Jodendom als de eerste Christenen. De commissie Kerk en Israël heeft voor de oktober lezing professor en judaïst  Pieter van der Horst gevraagd hier meer over te vertellen. Ook dat belooft een boeiende avond te worden. Noteert u vast: 31 oktober.

Jan Uittenbroek

Meer Vaart

Deze week had ik een studiedag in de Meervaart in Amsterdam. Alle leden van de Kentalis onderwijsregio West hadden zich hier verzameld voor diverse lezingen, workshops, ontmoeting, cabaret en lunchen zonder broodtrommeltje.
Hoewel ik het al lang wist was het deze woensdag toch weer zeer opvallend hoe het onderwijs verwordt tot een vrouwenwereld, ook in onze organisatie. Ik heb niets  tegen vrouwen,  maar ik weet nu wel hoe het voelt om tot  een Minderheidsgroepering te behoren. Hoe zal het komen dat mannen niet meer kiezen voor dit vak? Te weinig aanzien? Te weinig ontwikkelingsperspectief? Te weinig salaris? Een te zware baan met veel gezeur met en van ouders? Ik blijf het werken in het onderwijs een mooi beroep vinden. En het voldoet voor mij aan de 3 basisbehoeften van de mens:  werken in het onderwijs geeft me veel autonomie, ik ervaar voldoende waardering en  relatie en het beantwoordt aan mijn competenties. Daarbij levert het een normaal salaris op en veel vakantie. Ik blijf.

Franciscus

Woensdagavond werd  bekend dat er een nieuw  paus is gekozen. Witte rook uit de Sixtijnse Kapel. Ik zat in de sportschool tijdens dit nieuws en omdat de wereld en ik dus ook erg lang moest wachten voordat de paus op het bordes verscheen leverde mij dat een goede cardio training op. Maar goed. Nu een Argentijnse paus, over een maand een Argentijnse  koningin en voetballer Messi, ook uit Argentinië,  wordt door velen als goddelijk  beschouwd.... het kan niet op voor dit zo lang geplaagde Zuid-Amerikaanse volk.
Vanwege de nieuwe Franciscus de Eerste ben ik vanmorgen in de teamvergadering gestart met dit gebed van de Echte Franciscus  de Eerste:

Heer, maak mij een instrument van uw vrede. 
Laat mij liefde brengen waar haat is. 
Laat mij vergeving brengen waar schuld is.
Laat mij eenheid brengen waar tweedracht is.
Laat mij waarheid brengen waar dwaling is.
Laat mij geloof brengen waar twijfel is.
Laat mij hoop brengen waar wanhoop is.
Laat mij licht brengen waar duisternis is.
Laat mij vreugde brengen waar verdriet is.
Heer, maak dat ik er meer op uit ben 
te troosten dan getroost te worden,
te begrijpen dan begrepen te worden,
te beminnen dan bemind te worden.
Want door te geven ontvangen we,
door onszelf te vergeten vinden we,
door te vergeven wordt ons vergeven,
door te sterven verrijzen we tot het eeuwige leven.
Amen.

Preek van de Leek

Gisteren, zondagmiddag, was ik met Bash en Johanneke  in Gouda voor de 'Preek van de Leek'. Dit is een initiatief van enkele plaatselijke (vrijzinnige) kerkelijke gemeentes om mensen van buiten de kerk een keer aan het woord te laten. Vanuit persoonlijke bevlogenheid worden boeiende personen uitgenodigd vorm te geven aan een dienst. Dit keer sprak het jonge 2e Kamerlid Mohammed Mohandis uit Gouda over wat hem drijft in zijn leven en in de politiek. Onze familieleden Miriam en Marien houden zich bezig met de organisatie van deze bijeenkomsten in de sfeervolle Sint Joostkapel en dan is het natuurlijk erg inspirerend als de kerk flink vol zit.
Na afloop was het gezellig koffiedrinken in een plaatselijke kroeg. Misschien ook wel iets om in Woerden op te zetten? vroeg iemand mij. Wie  weet. Ik weet mensen genoeg hier die wel iets zinvols te zeggen hebben.

Muntthee

Thee drinken is het smeermiddel voor de Marokkaanse samenleving. Bij elke ontmoeting, bespreking of onderhandeling wordt er mierzoete muntthee geschonken. We hebben in die 9 dagen Marokko heel wat glaasjes naar binnen gewerkt. Bij een Berber familie in de Hoge Atlas is het thee-ritueel nog eens uitgebreid toegelicht en gedemonstreerd, want het is niet zomaar heet water in een theepot gieten! Thee zetten is mannenwerk in de berggebieden. En natuurlijk hoog schenken, zodat er een schuimlaagje ontstaat. Hoe hoger er geschonken wordt, hoe mee de gast in aanzien staat bij de gastheer. Naast dit sociale aspect van het thee drinken is het ook nog gezond bij griep of maagproblemen. Jammer dat we in het Westen zo'n onthaastingsmiddel niet meer kennen, het zou heel wat stress en Rijdende Rechters verhalen voorkomen.