Antisemitisme

Een artikel, geschreven voor ons kerkblad:

Lezing Pieter van der Horst.
Het lukt de Woerdense commissie Kerk en Israël elk jaar weer om boeiende sprekers naar onze stad te krijgen. Op donderdag 16 oktober was het professor Pieter van der Horst die een lezing gaf. Van der Horst was in 2006 in het nieuws door zijn afscheidsrede aan de Universiteit van Utrecht. Vanwege zijn standpunten over het antisemitisme in de hedendaagse Islam werd hem toen geweigerd zijn volledige rede uit te spreken. In Woerden kreeg hij wel alle ruimte om zijn visie en argumenten aan ons te vertellen en dat leverde een boeiende avond op. Van der Horst is vooral gespecialiseerd in de antieke teksten uit de eerste eeuwen en als hij daaruit citeert ten aanzien van de Jodenhaat geeft mij dat kippenvelmomenten. Het antisemitisme is al ontstaan in de tijd voor het jaar 0. Van der Horst schetste ons bijvoorbeeld hoe de Joden door de schrijver Apion, een tijdgenoot van Jezus, beschuldigd werden van kannibalisme en hoe dit waandenkbeeld in de Middeleeuwen tot aan de Nazi tijd doorwoekerde en zelfs heden ten dage nog gebruikt wordt om Joden te demoniseren. Andere motieven in de oude geschriften waren dat het Joodse volk beschuldigd werd van misantropie (mensenhaat) en atheïsme.
In hoofdlijnen trok van der Horst met ons de geschiedenis door van het antisemitisme en zo schetste hij ook de huidige tendensen in de Islam. Hij wees daarbij in het bijzonder op ontwikkelingen en uitlatingen in Syrië, Iran en de Palestijnse gebieden.
In het gedeelte na de pauze ontstond een boeiend gesprek met de aanwezigen over enkele Bijbelteksten, die veel invloed hebben gehad op het ontstaan van antisemitisme. Van der Horst vindt dat we deze teksten uit het Nieuwe Testament van onder anderen Mattheus, Johannes en Paulus niet moeten overslaan. ‘Zet ze op het preekrooster, bij voorkeur op Israël zondag, en preek dan niet óver de teksten maar tégen deze teksten‘ is zijn opvatting. Hij legde dit verder uit door het ontstaan van deze teksten te plaatsen in de historische context van de scheuring Jodendom – vroeg Christelijke kerk: ‘Bij het opbouwen van een nieuwe identiteit zet je je af tegen de groep waar je uit voortkomt’.
Overigens stelde van der Horst dat hij hiermee niets nieuws vertelt: ‘Op alle theologische opleidingen leren studenten deze theorieën’ .
De volgende spreker in deze reeks is professor Hans Jansen, ook een man die iets te zeggen heeft in het huidige Islam debat. Of dit voor u omstreden is moet u zelf maar beoordelen eind november.